آب دوست و آب گریز

آیا میدونستین که در عالم فیزیک،شیمی و زیست شناسی طبقه بندی تحت عنوان طبقه بندی آبکی وجود دارد؟

در جواب این سوال باید بگیم، بله. یک همچین دسته بندی در عالم علم وجود دارد و بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. 

برای اینکه بهتر بتونیم به ماهیت این دسته بندی جالب پی ببریم این نکته رو باید متذکر شویم که به واسطه اهمیت بی مانند آب در حیات و در بسیاری از نقش های زیستی می توانیم بی چون و چرا ، لقب پادشاه مواد را به این ترکیب متشکل از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن داد و برای سالیان سال از آن دفاع کرد . حال با این مقدمه می توانیم وارد بحث طبقه بندی آبکی در علوم تجربی شویم . 

طرفدار و دوستدار آب یا دشمن و مخالف آن ؟ 

اگر مقداری روغن را داخل یک لیوان آب بریزید و تا ابد به همزدن ادامه بدین در روز ابد و یک روز خواهید دید همچنان ذرات روغن در داخل لیوان معلق بوده و به آرامی در سطح آب به هم میپیوندند. روغن و بسیاری از ترکیبات مشابه آن از نظر ذاتی هیچ تمایلی برای حل شدن و یکی شدن با آب لیوان از خودشون نشان نمی دهند و همین امر باعث شده ، در این طبقه بندی آبکی این دسته وارد گروه ، ترکیبات دشمن آب یا فراری از آب یا آب گریز گردند. 

همانطور که بین تمام ما این نکته بسیار حائز اهمیت است که استفاده از کلمات خارجی بسیار با کلاس تر و علمی تر به نظر می آید، پس از این به بعد ما هم به جای آب از کلمه با کلاس هیدرو و به جای گریزان و مخالف و دشمن از کلمه فوب استفاده خواهیم کرد و کلمه ای را در خصوص ترکیبات آب گریز به کار خواهیم برد به نام هیدروفوب .

از طرفی برای نشان دادن مخالف هیدروفوب و بیان کلمه آب دوست ما از این به بعد کلمه هیدروفیل رو به کار خواهیم بود.

پس نکته آموزشی این که در آخر هر کلمه علمی اگر از پسوند فیل استفاده شده بود یعنی یک چیزی ، یک چیز دیگه رو دوست داره و اگر از پسوند فوب استفاده شده بود یعنی یک چیزی از چیز دیگه ایی متنفره و بدش میاد و می ترسه ازش . مثلا اگر بگیم اون موجود ترموفیله یعنی اون موجود عاشق گرماست یا اگر بگیم اون موجود ترموفوبه یعنی اون موجود متنفره از گرما و از گرما فراریه. 

برای دانستن این مطلب که آیا چوب هم یک ماده هیدروفیل است می توانید به مقاله چوب ضدآب مراجعه کنید. 

چرا هیدروفوب یا هیدروفیل ؟

همونطور که اگر آهن ربا را به هم آ‌هن نزدیک کنیم خیلی سریع یا ورتی آهن رو بغل میکنه و در مقابل اگر آهن ربا رو به پلاستیک نزدیک کنیم، هیچ عکس العملی از خودش نشون نمی ده و با خودش میگه پیف پیف پیف این چیه بو میده. در جهان مولکولی و اتمی هم همین خواستن ها و نخواستن ها به چشم می خوره و باعث ایجاد دسته بندی ها و گروه بندی های خاصی می شود. همین پدیده عاشق آب بودن بعضی از مواد و متنفر بودن از آب برای بعضی دیگه از مواد یکی از اون پدیده های جذابه. 

برای درک کردن این مبحث شاید اینطوری بتونیم پیش بریم که، مولکولهای مختلف مواد دوتا شخصیت مختلف دارن . یا خیلی مهربون و دوست داشتنی و اجتماعی هستند و همیشه شکلاتی در جیبشون هست و به دوست و آشنا ابراز محبت میکنند که دانشمندها اسم این دسته از مولکولهای دوست داشتنی و مهربون رو مولکولهای قطبی گذاشتن . مولکولهایی که دوست دارن به هم زبون و همشهریشون برسن که هر چی زودتر بتونن بغلشون کنند و دستشون رو بگیرن و ابراز محبت کنن.

در مقابل این دسته مولکول دوست داشتنی که بی دریغ دارایی های خودشون رو در طبق اخلاص قرار میدن . مولکولهای بد اخلاق و خنکی داریم که ترجیح میدن دارایی و داشته هاشون رو برای خودشون نگهدارن و با حالتی کاملا مغرورانه بگن برو ببینم ما از این قطبی بازی خوشمون نمیاد. پس محققین اسم این دسته رو مواد غیرقطبی گذاشته اند. 

در جهان مادی گروه مواد قطبی همیشه با هم می پرند و در گروه مواد غیرقطبی با خودشون. پس هیچ وقت به صورت معمولی نمی تونین روغن غیرقطبی رو در آب قطبی حل کنین یا ظرفهای چرب و چیلی ماکارونی رو نمی تونین با آب خالی بشورین. 

آیا در رابطه با مواد هیگروسکوپیک شنیدین؟ ما در مقاله چوب یک ماده آبدوست به تعریف این پدیده پرداخته ایم. 

هیدروفیل یا هیدروفوب، مسئله این است.

در این عالم مادی هیچ رفتاری و هیچ واکنشی را نمی  توان سیاه سیاه یا سفید سفید دانست. ترکیب شدن تو ماده با هم در عین حال که در بسیاری از مواقع مفید است در بسیار از مواقع هم مضر است. به همان نسبت که حل کردن آهن برای استفاده در کودهای گیاهی اهمیت دارد، حل نشدن این دو ماده برای افزایش راندمان و طول عمر وسایل و ابزارآلات آهنی حائز اهمیت است. 

ما در مقاله روشها و تکنیک های محافظ از چوب سعی کرده ایم روش های مختلف دور نگهداشتن محصولات چوبی را از محیط های آبی بیان کنیم. بر اساس این مقاله، یکی از هوشمندانه ترین روشهای محافظ از ترکیبات هیگروسکوپیک ، به کاربردن ترکیباتی است که به صورت ذاتی از آب متنفر هستند و خیلی راحت و با کمترین انرژی، آب رو از خودشان دور نگه میدارند. همینجاست که کارکردهای مفید ترکیبات هیدروفوبیک در صنعت چوب ، خودنمایی کرده و کاربردهای وسیعی را برایشان ایجاد می سازد. 

هر چیزی در این عالم مفید است، تنها باید مکان و روش استفاده از آن را آموخت.