روش های محافظت از چوب

اگر مقاله چوب یک ماده آبدوست را مطالعه کرده باشید متوجه شده اید که چوب به عنوان یک ماده هیگروسکوپیک ( جاذب الرطوبه ) همیشه و در هر شرایطی تمایل به جذب حداکثری رطوبت از خود نشان می دهد . برای جلوگیری از جذب رطوبت توسط چوب می توان از تکنیک های مختلفی استفاده کرد که در این مقاله سعی داریم آن ها را بازگو کرده و مزایا و معایب هر یک را برشماریم.

شاید مطالعه مقاله آب دوست و آب گریز هم برای شما جالب باشد.

تکنیک های دورنگهداشتن رطوبت از چوب :

برای محافظت از چوب در برابر رطوبت و حشرات و بسیاری از عوامل مخرب می توان از دو تکنیک بهره برد که در ادامه مقاله به بیان هر یک و معایب و مزایای هر کدام می پردازیم. 

• دور نگهداری چوب از عوامل مخرب و بخصوص رطوبت با کمک ایجاد لایه ایی غیرقابل نفوذ، یکی از قدیمی ترین تکنیکهای مورد استفاده در صنعت نجاری بوده است به قسمی که در داستان ها و اساطیر بسیاری به استفاده از قیر برای محافظت کشتی ها در برابر آب و رطوبت اشاره شده است.
• استفاده از ترکیبات آب گریز برای دورنگهداشتن ذاتی آب از چوب. این تکنیک به صورت طبیعی در گروهی از درختان همچون درخت اکالیپتوس یا تاک مورد استفاده قرار میگیرد و از قدیم برای محافظت دانه های چوبی تسبیح در برابر آب یا عوامل نامساعدی که در هنگام استفاده با آن روبرو میشود، قبل از به نخ کشیدن، در داخل روغن خوراکی برای مدتی سرخ شده و سپس مورد استفاده قرار میگیرفته است.  

برای آشنایی با چوبهایی که به طور طبیعی مقاومت خوبی در برابر رطوبت از خود نشان می دهند می توانید به مقاله چوب ضدآب مراجعه فرمایید.

پوششی از جنس زنجیره های در هم تنیده پلیمری

پلیمرها با زنجیره های طویل و شاخه دار خود می توانند سطحی محافظ را در برابر عوامل مخرب تخریبی ایجاد کنند. در این روش محافظتی، با کمک موادی شفاف یا غیرشفاف ،‌ پوششی غیر قابل نفوذ در برابر آب بر روی سطح چوب ایجاد میکنیم یا در واقع چوب را در محفظه ای قرار می دهیم تا از هر گونه تماس با آب و مواد آسیب رسان محافظت شود  . از جمله معروف ترین مواد مورد استفاده در این سیستم می توان به رنگهای پلی یورتان ، پلی استر ، لاک ها ، جلا دهنده و رنگهای آکریلیک اشاره کرد . 

مزایای استفاده از این ترکیبات: از جمله مزایایی که برای استفاده از این ترکیبات در نظر گرفته می شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• براقیت و شیشه ایی بودن بالای محصولاتی که با این ترکیبات محافظت شده اند یکی از ویژگی های منحصربفرد این محافظ ها هستند که گاهی حتی این ويژگی بر قدرت محافظتی آن بر چوب غالب می گردد.
• مقاومت بالا به مواد شوینده نیز یکی دیگر از ویژگی های این محصولات هستند و استفاده آن ها را به صورت گسترده در لوازم منزل توجیه می کند .
• ایجاد حس لوکس و گران قیمت بودن محصول

معایب استفاده از این روش:

• وقتی از این محافظ ها استفاده می کنیم در واقع ما تنها از نقش و رنگ چوب بهره می بریم و هیج لذتی از تماس با سطح آن نصیبمان نمی شود . زمانی که این محصولات را لمس می کنید احساس لمس شیشه یا مواد پلاستیکی را در ذهن انسان تداعی می کند.
• حساسیت بالا به سایش و خط و خش، به نحوی که ایجاد خراش علاوه بر از بین بردن زیبایی کار، منجر به ایجاد منفذی برای ورود آب و رطوبت به داخل چوب شده و آسیب رسیدن به محصول.
• یکی از بزرگترین معایب استفاده از ترکیبات پلیمری همچون پلی یورتان و یا پلی استر ، تاثیرات آن ها بر سلامت تولیدکننده و مصرف کننده می باشد . به این معنا که در هنگام تولید محصولات چوبی و پاشش این ترکیبات بر روی کار نهایی ، رنگکار با استشمام این ترکیبات پلیمری خطرات جبران ناپذیری را بر بدن خود وارد می کند و از طرف دیگر ، این محصولات با ورود به منازل مصرف کنندگان می تواند در زمینه های مختلف بر سلامت ساکنین منزل تاثیر بگذارند که در زیر به بیان تعدادی از آنها می پردازیم :

ترکیبات پلیمری به دلیل بزرگ ، حجیم و سنگین بودن مولکولها و باندهای ایجاد شده بین مولکولی بر روی سطوح ، به خودی خود نمی توانند تاثیرات سوئی بر مصرف کننده داشته باشند اما این در صورتی است که این پلیمرها کاملا خالص بوده و شامل هیچگونه مونومر و یا ترکیبات کم وزن تر و کوچکتر در داخل خود نباشند و همین مولکولهای جانبی موجود در ترکیب این پلیمرها آغاز نقطه منفی در کاربرد این ترکیبات می باشد. اولین تاثیر این ترکیبات سبک وزن را می توان در هوای اطراف محصولات محافظت شده با این پلیمرها یافت. ترکیبات فرار بی شماری که می تواند ناشی از ناخالصی های نفتی و یا عدم تکمیل فرایند پلیمریزاسیون محافظ باشد، بر اثر گرمای محیط میتوانند از میان زنجیره های پلیمری سطح چوب رها شده و وارد محیط اطراف شده و با تنفس افراد در این محیط وارد بدن آن ها شود و در بدن آنها تجمع یابد و درطولانی مدت منجر به ایجاد بیماری هایی همچون خود ایمنی یا سرطان گردد.

ترکیبات مونومری و سبک وزن داخل این پلیمرها علاوه بر هوا می توانند از طریق تماس نیز با کمک فرایند مهاجرت وارد بدن ساکنین منزل شوند. شاید این کمی عجیب به نظر برسد ولی کاملا شدنی است. برای مثال میز تحریری را تصور کنید که با این ترکیبات محافظت شده است، بر اثر تماس طولانی مدت دست بدون محافظ مصرف کننده این فرایند مهاجرت به راحتی با کمک غدد عرقی و رطوبت سطحی پوست اتفاق افتاده و به مرور زمان ترکیبات جذب شده انباشته شده تا به نقطه بحران رسیده و بیماریهای مربوطه را ایجاد کند. در این میان یکی از وحشتناکترین اتفاقاتی که می تواند برای شخص جذب کننده رخ دهد. انتقال بخشی از این ترکیبات از طریق مادر به فرزند خود است که اگر وجود این ترکیبات از حدی در بدن نوزاد تجاوز کند که مسلما بسیار حجم کمتری نسبت به مادر هست، مادر خود، بصورت کاملا ناخواسته، بیماریهای همچون سرطان های مختلف و مشکلات خودایمنی متنوعی را به نوزاد خود هدیه میدهد. سرعت فرآیند مهاجرت با کمک رطوبت و اسیدیته تقویت می شود که هر دوی این عوامل در بزاق دهان وجود دارد پس به یاد داشته باشید، زمانی که کودکتان لثه های خود را به اسباب بازی ها و وسایلی که با کمک این مواد محافظت شده اند می کشد و یا پایه میز پلی استر خورده منزل را گاز میزند به راحتی این ترکیبات شیمیایی را وارد بدن خود می کند.

یکی دیگه از تاثیرات سوء سلامتی این ترکیبات، مهاجرت آنها به مواد غذایی در تماس با آنها می باشد. مواد غذایی به دلیل مرطوب بودن و اسیدی بودن خود باعث تسهیل این مهاجرتها شده و بعد از مدتی ماده غذایی در اختیار ساکنین منزل قرار میگیرد که انباشه از مونومرها، دی مرها و بسیاری از ترکیبات فرار نفتی است.

نکته مهم در مهاجرت این گونه ترکیبات به بدن انسان، زمان تاثیرگذاری آنها بر فرد است. بخشی از این ترکیبات جذب شده از طریق ادرار، مدفوع و حتی تعرق از بدن خارج می گردند اما بخش بسیار کوچکی از آنها می توانند در قسمت های مختلف بدن برای سالیان سال باقی بمانند و تجمع پیدا کنند تا زمانی که به حد تاثیرگذاری برسند و سپس تاثیرات مخرب خود را بر بدن وارد کنند. این تاثیرات میتوانند بر اساس میزان ورودی این ترکیبات به بدن مصرف کننده بین ۵ سال تا یک یا چند نسل زمان ببرد. بنابراین برای سالیان سال توجهی به تاثیرات مخرب آن ها نشده است.

محافظی از جنس طبیعت :

همانطور که همه می دانیم روغن ها در آب حل نمی شوند و اگر پارچه ای را آغشته به روغن و چربی کنیم قطرات آب به داخل بافت آن نفوذ نکرده و از روی سطح آن سر می خورند. با کمک  خاصیت هیدروفوبیک روغن یا همان خاصیت آبگریزی می توان مواد متخلخلی که قابلیت جذب ترکیبات روغنی را دارند را در مقابل نفوذ آب مقاوم سازی کرد. در گذشته با کمک روغن هایی مثل روغن زیتون، روغن دنبه، روغن نهنگ، روغن برزک یا روغن درخت تاک، اقدام به مقاوم سازی ظروف و وسایل چوبی آشپزخانه می کردند و سپس با کمک موم زنبور عسل تثبیت این روغن ها را تضمین میکردند اما باز هم بعد از مدت کوتاهی از روی سطح کار پاک شده و مجبور بودند مجدد عملیات آغشته سازی را تکرار کنند. اما امروزه روغنهای مخصوص محصولات چوبی برپایه روغن های طبیعی همچون برزک و تاک وود تولید گردیده اند که با کمک ترکیبات مقاوم ساز و لایه سازی که در آن ها مورد استفاده قرار گرفته، می توان به راحتی از آن ها در صنایع بزرگ چوب استفاده کرد و اطمینان داشت که برای مدت زمان طولانی بر روی سطح کار باقی می مانند. به واسطه استفاده مواد طبیعی و غیرسنتتیک در این روغن ها آنها را می توان در دسته محافظ های ایمن غذایی طبقه بندی کرد.

معایب این محافظ ها: معایب استفاده از محافظ های روغنی چوب را می توان در موارد زیر خلاصه کرد :

• عدم مقاومت به شوینده ها و حلال های روغن همچون مایع ظرفشویی
• عدم براقیت همچون محافظ های پلیمری همچون پلی استر و پلی یورتان
• قیمت بالا
• محدودیت در نرمی سطح چوب به دلیل محدودیت در استفاده از سنباده های نرم و نرمتر، به قسمی که از سنباده نرمتر از ۲۲۰ بهتر از استفاده نشود.

مزایای این محافظ ها: محافظ های روغنی دارای مزایای چشمگیری نسبت به محافظ های پلیمری می باشند که از مهمترین آن ها می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :

• سهولت استفاده از آن ها یکی از بزرگترین نکات مثبت استفاده از این محافظ ها در صنعت می باشد. این روغن ها را می توان به راحتی و با کمک یک ابر یا پارچه بر روی سطوح اعمال کرد .
• حفظ سلامت رنگ کار
• حس بافت چوب در هنگام لمس کار تمام شده یکی از لذت بخش ترین ویژگی های این محافظها برای دوستداران چوب می باشد.
• حذف مراحل مختلف سنباده زنی به قسمی که کار بعد از اتمام می تواند تا سنباده ۲۲۰ سنباده کاری شده و روغن بر روی آن اعمال شود و تمام ، در صورتی که برای پلی استر کاری حتما میبایست بعد از سیلرکاری کارها یک مرحله سنباده خورده تا برای پاشش پلیستر آماده شوند.
• داشتن بالاترین استانداردهای مرتبط با سلامت مصرف کننده که به همین واسطه می توان به راحتی برای محصولاتی همچون اسباب بازی کودک مورد استفاده قرار داد .
• عدم نیاز به تجهیزات و فضاهای تخصصی برای اعمال آن ها بر روی محصولات
• در برخی از روغن هایی که از پایه روغن برزک برای ساخت آن استفاده شده است، رنگی با ته مایه قرمز بر روی چوب ایجاد می کند که این خود باعث افزایش جلوه محصولات چوبی می گردد.
• مقاومت به سایش و ضربه

اگر از ظروف چوبی استفاده می کنید مقاله چگونگی شستشوی ظروف چوبی را حتما مطالعه بفرمایید.